Nederlandse bedrijven zijn mooi op weg op het gebied van verduurzaming en vervanging van “oude” TL-verlichting door LED-verlichting. Echter niet alle LED-verlichting is even duurzaam. Wat zijn nu belangrijke aandachtspunten om op te letten?
Met LED-verlichting in bedrijfspanden kun je grofweg 50-60% op energie besparen. Maak je gebruik van slimme oplossingen, zoals sensoren. Dan kan dit oplopen tot wel 90%. LED-verlichting is vaak een effectieve en zeer rendabele optie om te besparen op energiekosten en te voldoen aan duurzaamheidseisen.
Verschil in kwaliteit van LED-verlichting
Toch is het opletten. Want er zit nogal wat verschil tussen LED-verlichting. Dit zit met name in de kwaliteit van het licht maar ook de levensduur van de verlichting. Een belangrijke graadmeter hiervoor is de zogenaamde LB-waarde. De L geeft aan hoeveel % van de lumenoutput (hoeveelheid licht) behouden blijft na X aantal branduren. Deze vergelijking wordt gedaan bij 50.000 branduren. Deze vaste waarde maakt het mogelijk om armaturen onderling eenvoudig te vergelijken. De B waarde geeft aan welk percentage van de LED’s minder dan bij L aangegeven lumenoutput geeft.
Een armatuur met een LED-lichtbron van L90B10 bij 50.000 branduren geeft dus nog 90% van de initiële lumenoutput en 10% van de LED’s geeft minder dan deze 90% lumenoutput. Grofweg gezegd, des te hoger de L waarde en des te lager de B waarde, des te langer kan de verlichting meegaan en is het verval in lichtopbrengst minder. Heb je een armatuur met een lichtbron met een L70B50 waarde, dan zie je dat de lichtopbrengst een stuk minder is bij 50.000 branduren en een groter deel van de LED’s minder opbrengt bij 50.000 branduren.
Dit brengt ons bij het aspect duurzaamheid. Met LED bespaar je al gauw op energiekosten. Echter de duurzaamheid (qua levensduur) van de verlichtingsinstallatie wordt weleens vergeten. Het verschil tussen de twee hierboven genoemde armaturen kan in de praktijk betekenen dat de installatie met de hoge LB-waarde jaren langer mee kan gaan (afhankelijk van het aantal branduren per jaar van de installatie). Uit praktijkvoorbeelden zien we dat dit zo 4 á 5 jaar kan verschillen. Dit betekent dus dat je de verlichting pas enkele jaren later hoeft te vervangen. En dus minder gauw weer kosten maakt. En – misschien nog wel belangrijker – het verval in de lichtopbrengst veel minder is.
Opties voor het vervangen van bestaande TL-verlichting
Bij het vervangen van bestaande TL-verlichting binnen een bedrijfspand heb je grofweg drie opties:
- Het retrofitten van de lichtbron of het armatuur
- Het één-op-één vervangen van het armatuur voor een LED-armatuur
- Uitgaan van een nieuwe, optimale lichtsituatie
Het retrofitten van de lichtbron of het armatuur
Een reftrofit van de lichtbron houdt bij TL-verlichting in het vervangen van de Tl-buis (fluorescentielamp) door een LED-TL buis. An sich een gemakkelijke optie. Echter dit is aanzienlijk minder duurzaam dan een complete overstap naar LED, Onder andere doordat het voorschakel apparaat – bij een onaangepast armatuur - actief blijft en onnodig stroom blijft gebruiken. Daarnaast lever je in op lichtkwaliteit en het realiseren een minder goed lichtbeeld.
Je kunt ook het armatuur zelf retrofitten. Dit betekent dat het armatuur zo wordt aangepast dat je hierin een LED-lichtbron kunt plaatsen. Let op: wanneer het armatuur wordt aangepast, bijvoorbeeld door het verwijderen van het voorschakel apparaat, kan de CE-markering vanuit de fabrikant vervallen. Dit kan impact hebben op je (brand)verzekering en uitkering bij een incident.
Het één-op-één vervangen van het armatuur voor een LED-armatuur
Hierbij wordt het oude TL-armatuur vervangen door een LED-armatuur. Een betere oplossing dan retrofitten. Maar nog niet optimaal. Het lichtbeeld van fluorescentielampen i.c.m. met de spiegeloptiek van het armatuur is anders dan dat van LED. Ook kan de lumenoutput (hoeveelheid licht) van de lichtbron aanzienlijk verschillen. In de meeste gevallen zul je een niet optimaal lichtbeeld krijgen. En plaats je bij één-op-één vervanging vaak teveel armaturen waardoor je onnodig duurder uit bent.
Uitgaan van een nieuwe, optimale lichtsituatie
Er wordt een lichtplan gemaakt waarbij de oude lichtsituatie wordt losgelaten. Je kijkt dus hoe de ruimte optimaal verlicht wordt. Hoeveel licht je op de vloer wilt hebben hangt af van de situatie en gestelde eisen. Er is een andere behoefte (eis) wanneer iemand met precisiewerk bezig is achter een machine, dan wanneer je te maken hebt met het verlichten van een stellage in een magazijn.
Met een nieuw lichtsituatie zorg je ervoor dat je een perfect lichtbeeld realiseert met precies het aantal benodigde armaturen. Deze aanpak is zeker wenselijk wanneer de bekabeling in het pand ook verouderd is. De installatie kosten zullen relatief iets hoger liggen, echter je hebt veel langer plezier van perfect licht.
Andere zaken om op te letten
-
Laat een goed lichtpan maken door ervaren lichtspecialisten. Zo ga je zeker weten voor een goed lichtbeeld. Dit draagt bij aan de productiviteit van mensen en veiligheid op de werkvloer. Je hebt dan jarenlang plezier van goede verlichting.
-
Voorkom verblinding op de werkvloer (UGR-waarde) vanuit het armatuur. De uitstralingshoek van het armatuur en de hoeveelheid licht zijn hierbij een factor. Hier wordt in een lichtplan rekening mee gehouden.
-
Gelijkmatigheid van licht, voorkom grote verschillen in luxwaardes zodat ogen niet continue hoeven te adapteren waardoor vermoeidheid kan optreden.
-
Wees kritisch op de herkomst van de verlichting, kies voor een betrouwbaar armatuur met een duidelijke herkomst en geldige certificeringen.
-
Kies de kleurtemperatuur die past bij de situatie. In industriële en productie-omgevingen wordt over het algemeen gekozen voor Kelvin waardes tussen de 5000 en 6500. In kantooromgevingen is het vaak 4000K.
-
Is een juiste kleurweergave belangrijk, oftewel kleurechtheid? Kies dan verlichting met een hoge CRI-waarde.
-
Kijk naar het rendement van de complete verlichtingsinstallatie, niet alleen naar de besparing op energie. Dus hoelang gaat uw installatie mee met behoud van een goede lichtkwaliteit.
Bijdrage door Gunneman Group
Over de auteur
Maarten Mensink
Maarten Mensink, Technologie enthousiast